Mục lục

Hội chứng hậu COVID-19 là gì?

Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, “hội chứng hậu COVID” còn được gọi là hội chứng COVID kéo dài (Long Covid) là tình trạng bệnh nhân mặc dù đã hồi phục khỏi COVID-19 cấp tính, nhưng các triệu chứng vẫn còn tiếp tục kéo dài trên 4 tuần kể từ lúc khởi phát. Các triệu chứng này có thể đã có từ giai đoạn bị bệnh cấp hoặc xuất hiện sau khi hồi phục.

“Hội chứng hậu COVID-19”

Theo nghiên cứu được đăng tải trên tập san khoa học Scientific Reports (Mỹ), thực hiện bởi Sandra Lopez-Leon và nhóm cộng sự trên gần 48.000 bệnh nhân (17-87 tuổi), có đến 55 triệu chứng tồn tại lâu dài sau khi hồi phục COVID-19 (1).

Hội chứng hậu COVID-19 – Những triệu chứng liên quan đến thần kinh – não bộ

Kết quả nghiên cứu của Sandra Lopez-Leon ghi nhận đa dạng các triệu chứng tâm – thần kinh, trong đó đau đầu, mất ngủ, rối loạn giấc ngủ, rối loạn chú ý là các biểu hiện phổ biến.

Đau đầu, mất ngủ, chóng mặt

Triệu chứng thần kinh thường gặp nhất là đau đầu, được ghi nhận trên khoảng 44% người bệnh. Mất ngủ, rối loạn giấc ngủ xuất hiện ở khoảng 11% số bệnh nhân. Khoảng 3% gặp các triệu chứng chóng mặt.

Rối loạn chú ý, mất trí nhớ tạm thời, suy giảm trí nhớ

Tình trạng rối loạn chú ý được ghi nhận trên 27% bệnh nhân, trong khi mất trí nhớ tạm thời xuất hiện ở 16% các ca bệnh. Triệu chứng về nhận thức được than phiền nhiều nhất là “brain fog” – tình trạng suy giảm trí nhớ, lú lẫn – tư duy trở nên mơ hồ, chậm chạp, kém nhạy bén…

Đột quỵ (tai biến mạch máu não)

Đột quỵ được ghi nhận ở khoảng 3% số ca bệnh.

Các triệu chứng về tâm lý, tâm thần

Nhiều bệnh nhân gặp vấn đề về lo lắng (13%), trầm cảm (12%). Ngoài ra một số ghi nhận biểu hiện của rối loạn tâm thần (6%), rối loạn ám ảnh cưỡng chế OCD (2%), rối loạn stress sau sang chấn PTSD (1%).

Tỷ lệ các triệu chứng hậu COVID-19. Cre: https://www.medrxiv.org/

Những ảnh hưởng của COVID-19 lên hệ thần kinh

Tổn thương hệ thần kinh

Theo tạp chí Nature, các bằng chứng mới đây chỉ ra virus SARS-CoV-2 có thể tấn công não bộ dưới nhiều hình thức, bao gồm: (A) Tấn công trực diện vào các tế bào não; (B) Giảm lưu lượng máu nuôi não và tế bào não; (C) Kích hoạt hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức – tấn công và gây tổn thương lên tế bào não (2).

(A) Tấn công tế bào Astrotypes

Trước đó, các nhà khoa học đã đặt ra giả thuyết rằng Virus có thể xâm nhập vào trong não và gây tổn thương cho các nơ ron thần kinh (tế bào thần kinh) – những tế bào chịu trách nhiệm lưu chuyển và xử lý thông tin. Tuy nhiên các nghiên cứu khoa học sau này đã chỉ ra, virus khó có khả năng vượt qua hàng rào máu não – lớp rào phòng thủ của não bộ – do đó ít có khả năng gây tổn thương lớn lên tế bào thần kinh.

Tuy nhiên các nghiên cứu cũng cho thấy, SARS-CoV-2 có thể gây tổn thương lên tế bào Astrocytes – một loại tế bào thực hiện nhiều vai trò trong não bộ. “Astrocytes có vai trò khá quan trọng trong việc hỗ trợ hoạt động của não bộ”, trong đó bao gồm cung cấp chất dinh dưỡng cho các tế bào thần kinh để duy trì chức năng – Arnold Kriegstein, nhà thần kinh học ở Đại học California, Mỹ cho biết.

Tế bào Astrocytes. Cre: https://www.nature.com/

Theo Kriegstein, tế bào Astrocytes bị tổn thương có thể là nguyên nhân lý giải cho một số triệu chứng liên quan đến COVID-19, như mệt mỏi, trầm cảm, hội chứng ‘brain fog’ (sương mù não) – với các biểu hiện lú lẫn, hay quên. “Các triệu chứng này có thể không phản ánh tổn thương ở tế bào thần kinh, song có thể là biểu hiện của một dạng rối loạn chức năng liên quan đến tổn thương tế bào astrocytes.

(B) Giảm lưu lượng máu lên não

Nhiều bằng chứng cũng hướng tới cho rằng SARS-CoV-2 có thể ảnh hưởng đến não bộ thông qua làm giảm lưu lượng máu đến não, làm suy giảm chức năng của tế bào thần kinh và trong trường hợp xấu nhất, có thể dẫn đến làm chết các tế bào thần kinh đó.

Một số nghiên cứu báo cáo rằng SARS-CoV-2 có thể ảnh hưởng đến các tế bào Pericytes – với chức năng chính là thực hiện giãn nở và co thắt các mao mạch. Cụ thể, trong nghiên cứu được thực hiện bởi David Attwell – nhà thần kinh học tại Đại học University College London cùng các cộng sự trên chuột thí nghiệm, các nhà khoa học quan sát thấy SARS-CoV-2 ức chế hoạt động của các thụ thể trên tế bào pericytes, khiến các mao mạch ở các mô bị thắt lại. “Điều đó gây ảnh hưởng không nhỏ.” – Attwell cho biết.

Kết quả này cũng có thể hữu ích trong việc nghiên cứu sâu hơn về các tổn thương lâu dài, có thể bao gồm đột quỵ mạch máu nhỏ.

(C) Kích hoạt hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức

Ngày càng có nhiều bằng chứng cho rằng một số triệu chứng và tổn thương về thần kinh đến từ phản ứng miễn dịch quá mức (hoặc thậm chí phản ứng nhầm) của cơ thể khi bị tấn công bởi virus SARS-CoV-2.

Theo Harald Prüss, nhà miễn dịch học người Đức, trong vòng 15 năm trở lại đây, khoa học đã chứng minh được rằng: khi bị tấn công bởi virus, hệ miễn dịch của một số người vô tình tạo ra các “tự kháng thể” (autoantibodies) tấn công vào chính các mô trên cơ thể người đó. Phản ứng này có thể gây ra nhiều hậu quả lâu dài như Viêm tủy thị thần kinh, với triệu chứng mất thị lực, yếu chi. Trong một buổi phỏng vấn trước đây, Prüss cũng từng đưa ra các bằng chứng rằng các tự kháng thể này có thể vượt qua hàng rào máu não, đóng góp vào việc tạo ra các hội chứng thần kinh đa dạng, từ suy giảm trí nhớ cho đến rối loạn tâm thần.

Tình huống có thể xảy ra đối với COVID-19. Trong một số nghiên cứu, các nhà khoa học quan sát thấy một số tự kháng thể này có thể trói lấy cái mô não cùng các nơ ron thần kinh, từ đó có thể gây tổn thương lên chúng. Các nhà khoa học hiện đang nghiên cứu vấn đề này sâu hơn để chứng minh lâm sàng thông qua các thí nghiệm.

Các hình thức này – Tấn công astrocytes, Tấn công pericytes làm giảm lưu lượng máu và Kích hoạt phản ứng miễn dịch quá mức – không loại trừ lẫn nhau và cũng có thể chưa phải là tất cả. Khả năng cao rằng các triệu chứng thần kinh bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Prüss cho biết điều quan trọng là biết được bao nhiêu phần trăm số ca bệnh đến từ nguyên nhân nào. “Bằng cách đó chúng ta có thể xác định được đúng hướng điều trị”.

Nguy cơ hình thành cục máu đông, nguy cơ đột quỵ, tử vong do đột quỵ

Nghiên cứu cho thấy, phản ứng miễn dịch quá mức của cơ thể trước virus SARS-CoV-2 có thể dẫn đến nguy cơ hình thành cục máu đông.

Một số biến chứng nghiêm trọng do cục máu đông, như đột quỵ hoặc đau tim được ghi nhận xảy ra ở nhiều bệnh nhân COVID-19 sau vài tuần hoặc vài tháng kể từ khi khỏi bệnh. Điều này có thể được lý giải bởi nghiên cứu thực hiện bởi Florence Chioh cùng nhóm cộng sự tại đại học Nanyang Technological University, Singapore. Theo tạp chí eLife, các nhà khoa học kết luận: cơ chế phản ứng miễn dịch quá mức (phản ứng của cơ thể trước virus SARS-CoV-2) có thể là nguyên nhân cho các tổn thương mạch máu ở bệnh nhân COVID-19. Chúng có thể gây “rò rỉ” mạch máu và từ đó làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông (3).

Cục máu đông khi gây tắc nghẽn mạch máu não sẽ dẫn tới đột quỵ. Trường hợp nhẹ hơn, cục máu đông làm giảm lưu lượng máu đến não sẽ gây thiếu máu cục bộ thoáng qua (đột quỵ nhẹ).

Cục máu đông có thể gây ách tắc mạch máu

Bên cạnh đó, trong một nghiên cứu, bệnh nhân đột quỵ dương tính với COVID-19 cũng có nguy cơ tử vong cao hơn. Nghiên cứu được thực hiện trên các bệnh nhân bị đột quỵ thiếu máu não cục bộ tại New York Healthcare System (Mỹ) đã cho thấy: các bệnh nhân bị đột quỵ dương tính với COVID-19 có độ tuổi trẻ hơn và có triệu chứng trầm trọng hơn. Ở bệnh nhân đột quỵ nhập viện, tỷ lệ tử vong ở nhóm người mắc COVID-19 cũng cao hơn gấp 7 lần so với những người bị đột quỵ không liên quan đến COVID-19 (4).

Lưu ý khi gặp các triệu chứng liên quan đến thần kinh hậu COVID-19

Theo chuyên gia, các di chứng hậu COVID-19 có thể kéo dài ít nhất 6 tháng sau khi khỏi bệnh ở 33% đến 76% bệnh nhân. Quá trình hồi phục có thể nhanh hoặc chậm tùy vào mức độ và thể trạng của mỗi người.

Theo lời khuyên của các chuyên gia y tế, hậu COVID-19, người bệnh nên áp dụng các biện pháp giúp bảo vệ não bộ, giảm thiểu tổn thương não bộ để hỗ trợ hồi phục nhanh và tốt hơn, phòng ngừa biến chứng nguy hiểm:

Bổ sung các dưỡng chất giúp cải thiện tuần hoàn não, chống gốc tự do, bảo vệ tế bào thần kinh
Bổ sung Vitamin tăng sức đề kháng
Giải tỏa căng thẳng, lo âu, hạn chế stress
Không dùng các chất kích thích không tốt cho não bộ: rượu, bia, thuốc lá,…

Nguồn tham khảo:

———————————————————————————————————————————————————————————————————–

TPBVSK Dưỡng não Ích Nhân – Thế hệ Dưỡng não công nghệ Nano, hỗ trợ hiệu quả cao với Đau đầu, Mất ngủ

Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Dưỡng não Ích Nhân ứng dụng công nghệ Nano hiện đại, kết hợp Nano Ginkgo Biloba và Nano Rutin, giúp:

Hỗ trợ tăng cường tuần hoàn não và tuần hoàn ngoại vi, giúp giảm đau đầu, mất ngủ, chóng mặt, tê bì tay chân, suy giảm trí nhớ, rối loạn tiền đình do lưu thông máu kém.
Hỗ trợ tăng sức bền thành mạch, giảm nguy cơ tai biến mạch máu não do tắc mạch, thành mạch kém.

Bạn có thể xem điểm bán Dưỡng não Ích Nhân TẠI ĐÂY

Hoặc Đặt mua hàng chính hãng TẠI ĐÂY (miễn phí giao hàng toàn quốc khi mua từ 5 hộp)